Lesidee: terug in de tijd

Tweede Wereldoorlog Uiteraard kan de Tweede Wereldoorlog niet ontbreken. Netwerk Oorlogsbronnen heeft een verzameling van 11,5 miljoen documenten, afbeeldingen, geluids- en videofragmenten als oorlogserfgoed verzameld. Zo is er een amateurfilmpje te zien waarin tijdens de mobilisatie van 1940 over het kruiende ijs wordt geklauterd en Nederlandse soldaten oefenen op motoren. Enkele andere sites die via het Geheugen van Nederland zijn te benaderen zijn: Indië in Oorlog, Oorlogslevens en Collectie Nederland.

Terug in de tijd met kaarten Naast het gepluis in oude kranten en archieven kun je ook met kaarten en luchtfoto's digitaal terug in de tijd. Een bekende site en al eens eerder besproken is Topotijdreis waarmee je meer dan 200 jaar terug in de tijd kunt. Op de site is links een verticale tijdbalk geplaatst en rechts de kaart van Nederland. Op de tijdbalk kun je het jaartal verschuiven van 1815 tot 2020. Met een aantal knoppen boven de tijdbalk kun je in- en uitzoomen, maar ook de kaarten laten afspelen van verleden naar heden. Uiteraard ben je daarbij afhankelijk van de kaartmakers: als je bijvoorbeeld inzoomt op de Boschbaan, die als werkverschaffingsproject in de jaren dertig van de vorige eeuw werd aangelegd, zie je die pas op de kaart van 1952 verschijnen. Boven de tijdbalk is ook een knop Luchtfoto beschikbaar. De kaart wordt daarmee gewisseld naar een luchtfoto en het eerst beschikbare jaartal met een luchtfoto wordt geladen. Voor de Amsterdamse Bosbaan is dat 2006. Datzelfde jaartal geldt ook voor Rotterdam, helaas is daardoor niet te zien hoe het centrum van deze stad er bijvoorbeeld uitzag voor de Tweede Wereldoorlog. Met de kaarten kun je bepaalde ontwikkelingen goed waarnemen. Als je bijvoorbeeld inzoomt op het hoogveengebied de Engbertsdijksvenen ten noorden van Vriezenveen zie je dat dit gebied in 1985 weinig water bevat. Het hoogveen moest echter weer gaan leven en de waterstand werd er kunstmatig verhoogd. Op de kaart van 1989 zie je dat er grote stukken van het gebied uit water bestaan. Als we in dit gebied iets zuidelijker gaan en inzoomen op Vriezenveen vallen daar de lange en erg smalle stroken land op die vanuit het dorp naar het noorden en zuiden uitwaaieren. Op de kaart van 1965 is goed te zien hoe een grootschalige ruilverkaveling het gebied drastisch heeft veranderd. Alleen in het dorp zelf zijn die oude smalle stroken nog te herkennen aan het feit dat de huizen schuin achter elkaar zijn gebouwd langs het West- en Oosteinde. In Street View van Google Maps is dat te zien.

Satellietbeeld Onderin de beelden van Google Maps is te zien wanneer de kaart of het satellietbeeld is gemaakt. In Google Earth Pro dat je na downloaden kunt installeren zit bovenin het scherm een menuknop 'Toon historische beelden'. Als je bijvoorbeeld inzoomt op het huidige Almere Poort kun je met de schuifregelaar zien dat in 2007 dit gebied voor het eerst werd ontwikkeld. In 2008 zijn de eerste contouren van de cirkelvormige wijk in het noorden zichtbaar. Als je met de playknop speelt, kun je ook constateren dat de beelden van mei 2016 alleen uit wolken bestaat. Met de Earth Engine van Google kun je ook terug in de tijd en bijvoorbeeld ontwikkeling van de Columbiagletsjer in Alaska van de laatste decennia bekijken. Als je inzoomt op Utrecht kun je zo goed zien hoe de wijk Leidsche Rijn ten westen van de stad vorm kreeg. Tenslotte kijken we nog naar de luchtfoto's die het Kadaster beschikbaar heeft. Die zijn verdeeld in twee groepen: Luchtfoto's 1927-2012 en Luchtfoto's Tweede Wereldoorlog. Je kunt de foto's echter pas echt bekijken als je een bestelling plaatst. Gelukkig zijn de foto's wel in te zien via DotKa.

Bosatlas-tentoonstelling Krijg je er maar geen genoeg van? De Universiteit van Utrecht biedt de wereld in beeld aan met een digitale tentoonstelling van Bosatlassen. En wil je een echte atlas doorbladeren. Op Marktplaats worden er genoeg aangeboden en natuurlijk op de site van de Bosatlas zelf.