Bij de aftrap van een recente presentatie voor leraren stond op zijn eerste sheet prominent ‘Gefeliciteerd met uw nieuwe baan!’. ‘Mijn boodschap was daarmee meteen glashelder: het dagelijkse werk van leraren is tijdens de coronacrisis enorm veranderd. Leraren kozen waarschijnlijk ooit voor hun vak om met leerlingen samen te werken aan zijn of haar ontwikkeling. Niet met een scherm ertussen.’

De impact van technologie De coronacrisis heeft tot nieuwe inzichten geleid omtrent afstandsonderwijs en de inzet van ICT, stelt Dieter, ’maar dat is niet de aanleiding voor een herinrichting. Klassikaal onderwijs stond sowieso al onder druk. De impact van technologie op onderwijs wordt steeds groter. Tot nu toe konden leraren er echter nog ‘mee weg komen’ als ze hun onderwijs op traditionele wijze voort wilden zetten. Door het noodzakelijke afstandsonderwijs tijdens de corona lockdown is dat verleden tijd.’

Balans Dieter zag dat leraren en leerlingen zich via YouTube, in zijn woorden ‘de Teleac-cursus van de 21e eeuw’, digitale tools als Teams en Zoom snel eigen maakten. ‘Achter de omschakeling van offline naar online onderwijs in maart zat een dwingende opdracht: “the show must go on”. Toch zag ik dat veel leraren het onderwijs waar ze gewend aan waren, online gingen simuleren. In feite gingen ze online verder met waar ze in de klas gebleven waren. Maar dat is niet het afstandsonderwijs, zoals het vanuit didactisch oogpunt bedoeld is.’ De infrastructuur, benadrukt hij, zorgt maar ten dele voor een professionele inzet van ICT in het onderwijs. Het is zoals Kennisnet in de Vier in balans-monitor altijd bepleit: een balans van de bouwstenen visie, deskundigheid, inhoud en toepassing en infrastructuur. ‘Als in jouw lessen het afstandsonderwijs de afgelopen maanden geslaagd is, dan mag je van geluk spreken, óf dan had je de juiste balans te pakken.’

Facetimen met Freek Vonk Dieter constateert dat de onderwijssector terecht is gekomen in een soort 24/7 economie. ‘Als een leerling op z’n coronatestuitslag zit te wachten, kan hij lessen volgen. Ook een leraar die op een testuitslag wacht, kan lesgeven. Uiteraard mits de gezondheid van leerling en leraar zoiets toelaat.’ Hij voorziet dat scholen toe zullen groeien naar een flexibel, hybride leerarrangement. ‘Leerlingen krijgen bijvoorbeeld online algemene instructies, al dan niet van tevoren opgenomen. Vervolgens kan de leraar op afstand of in de klas leerlingen in kleinere groepen en één op één opdrachten geven en begeleiden. Denk eens aan de mogelijkheden die er zijn! Experts op allerlei gebieden kunnen online in contact worden gebracht met leerlingen. Ze worden onderdeel van het onderwijs. Facetimen met archeologen in Egypte of met Freek Vonk, die op expeditie is in Latijns-Amerika. Geweldig toch!’ Een gevaar ligt op de loer. Het altijd beschikbaar lijken te zijn, betekent niet dat het ook altijd moet. Een open, flexibele en hybride leeromgeving vraagt om spelregels die je met drie spelers aan tafel moet delen: de leerling, de leraar en de ouder.