Basisscholen anders organiseren
'Van moeten naar willen'
Elk kind is uniek, maar het gemiddelde is de norm voor het leerstofjaarklassensysteem. Veel basisscholen lopen daarom binnen de huidige organisatie van het onderwijs tegen grenzen aan. Hoe kun je passend onderwijs bieden en voldoende differentiëren? Drie sprekers komen in inspirerende NOT-presentaties met suggesties voor het anders organiseren van het basisonderwijs.
Tekst: Brigitte Bloem
‘We komen in het onderwijs veel motivatie tegen’
Pepijn Dousi is één van de meesters van Motivatiemeesters. Hij ondersteunt schoolleiders en teams in het po, vo en mbo om eigenaarschap, inzet en betrokkenheid binnen hun school te vergroten. ‘Leraren ervaren dat de motivatie van leerlingen afneemt naar mate hun schoolcarrière vordert. Dit komt onder andere doordat leerlingen ervaren dat ze veel dingen moeten waarvan ze het nut niet inzien. We spreken dan van gecontroleerde motivatie. Ook wel ‘moetivatie’ genoemd. Het is hard werken in een klas met leerlingen die vooral moetivatie ervaren. Maar er is hoop! Je kan met – soms kleine – aanpassingen in je aanpak al een verschuiving teweegbrengen van moeten naar willen.’
Wereldwijd leidende motivatietheorie Uitgangspunt voor Motivatiemeesters is de motivatietheorie van Edward Deci en Richard Ryan, de zelfdeterminatietheorie. Deze theorie gaat uit van drie psychologische basisbehoeften: relatie, competentie en autonomie. Het tegemoetkomen aan de basisbehoeften heeft een positief effect op de beweging van gecontroleerde motivatie naar autonome motivatie, ook wel de beweging van moeten naar willen genoemd. Pepijn neemt de deelnemers aan de NOT mee in deze wereldwijd leidende motivatietheorie. ‘In mijn sessie combineer ik kennis uit (praktijk)onderzoek met kennis uit de eigen onderwijspraktijk van de deelnemers. En natuurlijk deel ik tips die de deelnemers de volgende dag in de praktijk kunnen toepassen. Wil jij eigenaarschap, inzet en betrokkenheid op jouw school vergroten? Dan zie ik je graag bij mijn sessie.’
Waar op de beurs? Moeten presteren of willen leren? Hal 1, Studielokaal 1
1 december 14.30 uur 1 december 17.30 uur 2 december 11.30 uur 2 december 14.30 uur
SlimFit-scholen het nieuwe passend onderwijs?
Marius Berendse is directeur van SlimFit Onderwijs en deelt zijn ervaringen op het gebied van unitonderwijs met de bezoekers van de NOT. ‘De kern van SlimFit-scholen is dat jaarklassen plaatsmaken voor grotere eenheden’, legt hij uit. ‘Als je de eenheid groter maakt en in teamverband - units - gaat werken, zie je twee dingen. De leerlingen worden niet langer puur op leeftijd ingedeeld, maar op ontwikkelingsniveau. Het tweede dat je ziet is dat de leraren en onderwijsassistenten zich gaan specialiseren. De expertise van elke professional kan beter worden benut. Omdat er meer mensen met verschillende talenten worden ingezet binnen de units, ook specialisten van buiten de school, krijgen de leerlingen passend onderwijs aangeboden.’ Marius komt veel op de unitscholen en merkt dat leerlingen meer vrijheid voelen om zelf hun schoolwerk te plannen. Bovendien werken leraren als team en staan ze niet meer geïsoleerd voor hun groep.’ Lees ter voorbereiding op de NOT-presentatie van Marius Berendse alvast enkele gratis downloads van het boek dat hij samen met collega’s schreef:
Waar op de beurs? Leren Anders Organiseren Hal 1, studielokaal 1
4 december 11.30 uur 4 december 14.30 uur
Wij-leren.nl begeleidt scholen naar toekomstbestendige flexibele organisatievorm
Machiel Karels van kennisplatform Wij-leren.nl begeleidt scholen bij verandertrajecten. ‘Het organisatiemodel van je school is altijd ondergeschikt aan hetgeen je met je leerlingen wilt bereiken’, vindt Machiel. ‘Door flexibele organisatievormen te hanteren, kan er beter worden afgestemd op het niveau en de behoefte van leerlingen en kan er meer maatwerk worden geleverd.’ Machiel ziet veel voordelen in het groeperen in andere eenheden dan het klassikale model. ‘Binnen een grotere groepseenheid dan een klas kun je met meer onderwijsprofessionals de taken beter verdelen en wordt het mogelijk om te werken in stamgroepen en flexibele instructiegroepen. Maar ook geeft het meer mogelijkheden voor individuele aandacht of werken in alle rust. Je kunt, kortom, veel kindgerichter bezig zijn.’ Ook voor het team ziet Machiel grote voordelen. ‘Elke leraar kan zijn of haar eigen talenten en kwaliteiten beter benutten. Betere afstemming en samenwerking heeft bovendien positieve gevolgen voor de werkdruk.’
Tips voor flexibele organisatiemodellen Machiel zal tijdens zijn NOT-presentatie zeven valkuilen van anders organiseren de revue laten passeren, waar scholen alert op moeten zijn. Vervolgens krijgen de deelnemers zeven tips voor een zorgvuldige implementatie van flexibele organisatiemodellen. ‘De leerling op maat bedienen raakt het pedagogisch hart van leraren. Dat geeft elke leraar intrinsieke motivatie. Anders organiseren is geen hype, maar een structurele, toekomstbestendige beweging die aansluit bij de actuele kennis over hoe kinderen leren’, aldus Machiel.