De Blauwe Lijn: koploper op het gebied van digitale geletterdheid
Vlogs maken, werken met een 3D-pen of hologram en programmeren: voor veel leerkrachten op de basisschool staat het nog ver van hun bed. En toch moeten ze leerlingen kunnen onderwijzen in deze digitale vaardigheden. Vanaf schooljaar 2021/2022 wordt digitale geletterdheid naar verwachting een vast onderdeel van het nieuwe curriculum, maar heel precies staat daarin niet beschreven wat kinderen na de basisschool op dit vlak moeten kunnen. Bovendien hebben veel leerkrachten op de basisschool nog te weinig kennis op dit gebied. De Blauwe Lijn, een basisschool in Amsterdam Zuidoost, heeft Mediawegwijs ingeschakeld. Dit bureau heeft lessen in digitale vaardigheden ontwikkeld voor scholen.
'We zijn ingehaald door de werkelijkheid', zegt Els Ranzijn, directeur van De Blauwe Lijn. De afgelopen maanden gebeurde het lesgeven voornamelijk online. Voor De Blauwe Lijn geen enorme stap, veel lessen waren namelijk al gedigitaliseerd. De school investeerde vorig jaar al in het digitaliseren van de lessen. Met de opname van digitale geletterdheid in het curriculum zag Ranzijn geen andere mogelijkheid. Eigen wereld 'Het onderwijs loopt achter op ontwikkelingen in de maatschappij. Tien jaar geleden hadden we nog geen smartphone en nu is deze niet meer weg te denken. Het is onze zakcomputer geworden. Kinderen van nu groeien ermee op. Als je kijkt wat ze er allemaal mee kunnen, dan is dat voor onze leerkrachten, maar ook voor ouders, nauwelijks bij te benen. Ze creëren een hele eigen wereld online.'
Werkdruk Digitale geletterdheid is het geheel van ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid, informatievaardigheden en computational thinking. Met de werkdruk voor leerkrachten is het voor het onderwijspersoneel een uitdaging om zich op dit vlak te bekwamen. 'In de tijd dat mijn leerkrachten zijn opgeleid, werd op de Pabo nog geen aandacht besteed aan dit vak. Van hen kan ik daarom niet verwachten dat ze deze lessen zelf, zonder daarin geschoold te zijn, geven. Zij zijn er in eerste instantie om kinderen te leren lezen, rekenen en schrijven. Voor het vak digitale geletterdheid hebben we Mediawegwijs ingeschakeld. Naast lessen voor kinderen, leren ze onze leerkrachten ook hoe ze deze lessen kunnen geven.'
Cyberpesten en nepnieuws Mediawegwijs heeft een serie lessen gemaakt voor het basis- en voortgezet onderwijs, waarbij kinderen onder meer aan de slag gaan met het programmeren van robots, het werken met een 3D-pen, virtual reality en het maken van een filmpje. 'Ook hebben we een les waarin we cyberpesten bespreken, het vinden van betrouwbare informatie op internet en het herkennen van nepnieuws', aldus Ilse Godtschalk, bedenker van Mediawegwijs. 'Bij de les over vloggen gaat het onder meer over (verborgen) reclame in vlogs.' Mediawegwijs wil kinderen voorbereiden op hun rol en functioneren binnen de digitale toekomst. 'Door kinderen mediawegwijs te maken dragen wij bij aan een zo breed en volledig mogelijke educatie voor ieder kind en zijn of haar voorbereiding op de huidige en toekomstige maatschappij. Ieder kind heeft recht op het meest volledige lesprogramma.'
Leerlingen van De Blauwe Lijn krijgen in groep 1 al les in digitale vaardigheden. 'In de lagere klassen leren kinderen bijvoorbeeld met behulp van Lego programmeren', aldus Ranzijn. 'De kinderen in groep 3 konden afgelopen week de lerares vertellen hoe ze haar scherm moest delen. De kleuters kunnen al zelf al een filmpje maken.'
Toekomstkansen De directrice gelooft in de noodzaak van het onderwijs in digitale geletterdheid. 'Dit zijn de banen van de toekomst. In de regio zijn er momenteel duizenden vacatures in de ICT die niet kunnen worden vervuld. Dit zijn niet alleen banen voor mensen met een hbo of universitaire opleiding, het gaat juist om veel mbo- banen. Ik zie veel kansen in de ICT. Het is aan ons als school om kinderen zo goed mogelijk op te leiden zodat ze voorbereid zijn op de toekomst, zelfs als we nu nog niet precies weten hoe die toekomstige banen eruit zien.' De Blauwe Lijn heeft alle materialen voor de lessen van Mediawegwijs aangeschaft. Van Bee Bots tot een groen scherm. 'Zo kunnen onze leerkrachten uiteindelijk de lessen ook zelf geven.'
Thuisonderwijs Voor alle leerlingen zijn tablets aangeschaft, zodat ze het thuisonderwijs echt kunnen volgen. De Blauwe Lijn is een van de koplopers op het gebied van digitale geletterdheid in de regio. 'Ik sprak laatst met verschillende schooldirecteuren over dit onderwerp. Een van hen gaf aan het genoeg te vinden wanneer kinderen in groep 8 hun werkstuk kunnen uploaden. Voor ons gaat dat lang niet ver genoeg: wij willen dat kinderen kunnen programmeren wanneer ze van school gaan.' Uitwisselingstraject De directrice blijft kijken naar hoe het digitale onderwijspakket nog verder kan worden verbeterd. 'We hebben een uitwisselingsproject met een Estlandse school, waarbij leerlingen elkaar een liedje laten instuderen. In het Engels uiteraard. Estland loopt qua lessen in techniek en digitale vaardigheden voorop. Volgens het PISA-onderzoek uit 2015 hebben de Esten zelfs het beste digitale onderwijs van Europa. We willen er dit jaar graag naartoe, zodra het reizen weer mogelijk is. Daarvoor hebben we een Erasmusbeurs aangevraagd.'